Odwrotne obciążenie VAT w budownictwie

Mechanizm odwrotnego obciążenia jest w całej europie dość powszechnie stosowany. W Polsce do tej pory stosowano go tylko w przypadku handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, a od 1 stycznia 2017 roku odwrotne obciążenie VAT objęło także wybrane materiały i usługi budowlane.

Jak to działa?

Odwrotne obciążenie VAT jest stosunkowo prostym w założeniach mechanizmem. Generalny wykonawca robót budowlanych wystawia inwestorowi fakturę z VAT, inwestor opłaca ją, a wykonawca odprowadza podatek do US na normalnych zasadach. Jednak podwykonawcy wykonawcy generalnemu wystawiają faktury na kwoty netto (bez VAT) i taką też kwotę otrzymują. Aby mogli skorzystać z odliczenia VAT, muszą najpierw otrzymać ten podatek z US (z kwoty zapłaconej przez inwestora i przekazanej przez generalnego wykonawcę). A jest to konieczne, żeby kompensować VAT naliczony i VAT od kosztów. Idea takiego rozwiązania wynika z chęci ograniczania ilości i wartości wystawionych faktur fikcyjnych i tzw. przestępstw karuzelowych mających na celu wyłudzenie podatku VAT.

3 podstawowe zasady

Generalnie przesłanek to zastosowania odwrotnego obciążenia VAT jest niewiele, bo tylko 3, i to w dodatku dość proste:

• usługodawcą jest czynny podatnik VAT (nie można zastosować odwrotnego obciążenia, jeśli podatnik korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, gdy jego sprzedaż nie przekracza 200 tysięcy złotych – ten limit też został podniesiony w 2017 roku);
• usługobiorca jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT (tutaj nastąpiła zmiana, ponieważ w poprzednim brzmieniu nie miało znaczenia, czy usługobiorca jest podatnikiem czynnym, czy zwolnionym);
• usługodawca występuje jako pośrednik w myśl art. 17 ust. lh ustawy o VAT i świadczy na rzecz usługobiorcy usługi określone w załączniku 14 do ww. ustawy.

Co kryje załącznik?

Załącznik 14 do Ustawy o VAT to lista kodów PKWiU, opisujących usługi objęte odwrotnym obciążeniem. Niestety brakuje wciąż informacji, w jaki sposób traktować usługi zintegrowane, które składają się zarówno z usług szczegółowych wymienionych w załączniku, jaki z tych, których w nim nie ma. Lista kodów jest bardzo długa, ale w praktyce nie wyczerpuje wszystkich możliwości.

Jak odzyskać VAT?

U wykonawców generalnych zmieni się niewiele, natomiast podwykonawcy nie będą mogli zbilansować VAT-u naliczonego VAT-em z kosztów, co może przyczynić się do utraty płynności. Sposoby na odzyskanie VAT-u z odwrotnego obciążenia są dwa: przenoszenie nadwyżki VAT-u na kolejne miesiące, co jednak jest działaniem na krótką metę, ponieważ w dłuższej perspektywie negatywnie wpływa na płynności finansową, a drugi to złożenie wniosku o zwrot VAT. Ten sposób wydaje się lepszy, natomiast trzeba pamiętać, że odzyskanie środków w skróconym, 25-dniowym terminie, może być niemożliwe, a standardowy termin to 60 dni lub do zakończenia weryfikacji dokumentów, a poza tym pojawiają się obawy, że US nie będzie w stanie płynnie procedować dużej ilości takich wniosków.